Κυριακή 17 Απριλίου 2016

Η ιστορία ενός παιδικού τραγουδιού

Σχολική εκδρομή χωρίς να ακουστεί το "Ήταν ένα μικρό καράβι" δε γίνεται. Σήμα κατατεθέν των παιδικών μας χρόνων, χωρίς όμως να γνωρίζουμε ότι πρόκειται για αληθινή ιστορία! Μόλις πρόσφατα έμαθα την ιστορία του και σας την παραθέτω.

Το τραγούδι "Ήταν ένα Μικρό Καράβι" είναι γαλλικό «Il était un petit navire» και είναι η μελοποιημένη εξιστόρηση μιας μακάβριας ιστορίας ενός ναυαγίου και του κανιβαλισμού των επιζώντων του.  Η ελληνική έκδοση του τραγουδιού διηγείται την ιστορία ενός μικρού καραβιού που παραμένοντας επί αρκετό καιρό στη Μεσόγειο θάλασσα δεν έχει πλέον άλλα τρόφιμα. Τότε οι ναύτες τραβώντας κλήρο αποφασίζουν ότι ο μικρότερος ανάμεσά τους θα φαγωθεί.
Στην γαλλική του έκδοση, το τραγούδι συνεχίζει την εξιστόρηση και εκεί οι υπόλοιποι ναύτες συζητούν για το πώς θα μαγειρέψουν τον νεαρό άντρα και τι σος θα χρησιμοποιήσουν. Τότε εκείνος προσεύχεται στην Παναγία και σώζεται από ένα θαύμα.

pinakas-zeriko-650

Το καράβι στο οποίο αναφέρεται το τραγουδάκι είναι η γαλλική φρεγάτα Medusa, που ξεκίνησε το ταξίδι του, μαζί με άλλα τρία γαλλικά πλοία - το μικρό Argus, το ανεφοδιαστικό Loire και τη κορβέτα Echo, τον Ιούνιο του 1816 από τη Γαλλία με προορισμό τη Σενεγάλη. Μεταξύ των 400 περίπου επιβατών της φρεγάτας, ήταν και ο νέος κυβερνήτης της Σενεγάλης με τη σύζυγό του.

Κυβερνήτης της Μέδουσας ήταν ο Ντιρουά ντε Σωμερί, αριστοκράτης και άπειρος σαν καπετάνιος. Κατά τον απόπλου ο Σωμερύ προσπάθησε να δείξει τις ικανότητές του και να φύγει γρήγορα. Το αποτέλεσμα ήταν να βρεθεί στις 2 Ιουλίου του ίδιου έτους κατά 100 ναυτικά μίλια εκτός πορείας, προσαραγμένος στις ακτές της σημερινής Μαυριτανίας. Οι προσπάθειες για τον απεγκλωβισμό του πλοίου ήταν ανεπιτυχείς. Ο κυβερνήτης έδωσε έτσι την εντολή να εγκαταλείψουν το καράβι με τις σωσίβιες λέμβους, οι οποίες όμως δεν έφταναν για όλους.
Έτσι κατασκευάστηκε η «σχεδία της Μέδουσας» πάνω στην οποία στριμώχτηκαν περίπου 150 άνθρωποι, οι περισσότεροι άντρες. Στην αρχή η πρόχειρη κατασκευή που είχαν φτιάξει βιαστικά οι μαραγκοί του πλοίου ήταν δεμένη με τις λέμβους, αλλά αποκόπηκε. Αναπόδεικτες φήμες αναφέρουν ότι τα σκοινιά τα είχε κόψει ο ίδιος ο κυβερνήτης του πλοίου ο οποίος ήταν σε μια από τις βάρκες.

Η σχεδία ήταν παραδομένη στις καιρικές συνθήκες και έπλεε χωρίς προορισμό για 13 μέρες. Σε αυτό το χρονικό διάστημα εκτυλίχθηκαν δραματικές σκηνές. Οι ναυαγοί δεν είχαν παρά ελάχιστες προμήθειες, οι οποίες τελείωσαν γρήγορα. Πολλοί από αυτούς δεν άντεξαν και πέθαναν από την πείνα,τη δίψα και τις κακουχίες. Οι υπόλοιποι, μέσα στην απελπισία τους αναγκάστηκαν να φάνε τα πτώματα των ναυαγών, αφού πρώτα τα ξέραναν στον ήλιο.
Τελικά η σχεδία εντοπίστηκε από το πλοίο «Άργος». Από τους 150 ζωντανοί έμειναν μόνο 15 και οι άλλοι πέντε πέθαναν μετά τη διάσωση τους. Τα περιστατικά κανιβαλισμού που εκτυλίχθηκαν πάνω στη σχεδία έγιναν γνωστά από τις μαρτυρίες των επιζώντων.

Όταν τα γεγονότα έγιναν γνωστά από τις μαρτυρίες των επιζώντων ήταν τέτοια η αποστροφή της γαλλικής κοινωνίας που παρουσίασε τον κανιβαλισμό, την απόγνωση και την ταλαιπωρία των επιβατών της σχεδίας της Μέδουσας σε πίνακες, όπως ο φημισμένος του Τεοντόρ Ζερικώ (φωτογραφία), σε βιβλία, όπως το «Οι περιπέτειες του Αρθουρ Γκόρντον Πιμ από το Ναντάκετ» του Ε. Α. Πόου, που λαμβάνει χώρα πάνω στο φαλαινοθηρικό πλοίο «Γράμπος» ή στο μυθιστόρημα «Η σφίγγα των πάγων» του Ιουλίου Βερν, το οποίο γράφτηκε ως συνέχεια του βιβλίου του Πόου. Και φυσικά γράφτηκαν οι στίχοι του τραγουδιού «Il était un petit navire», όπου ο στίχος «να δούμε ποιος, ποιος, ποιος, θα φαγωθεί» έχει κυριολεκτική και μακάβρια σημασία.

Ο διάσημος πίνακας ζωγραφικής του Ζερικώ στον Λούβρο:
Ο Γάλλος ζωγράφος Τεοντόρ Ζερικώ εμπνεύστηκε από την τραγωδία και την αποτύπωσε στον πίνακά του τη «Σχεδία της Μέδουσας». Το πρωτότυπο έργο, που σήμερα έχει κυκλοφορήσει σε αμέτρητα αντίγραφα και είναι πολύ αναγνωρίσιμο, είναι πολύ μεγάλο - 4,19 Χ 7,16 μέτρα. Ο Ζερικώ μελέτησε σε βάθος την περίπτωση του ναυαγίου και για να έχει ολοκληρωμένη άποψη για τα όσα διαδραματίστηκαν πάνω στη σχεδία, επισκέφτηκε κάποιους από τους επιζώντες στο νοσοκομείο και ζήτησε να δει κάποια από τα πτώματα στο νεκροτομείο.
Συναντήθηκε με τον διασωθέντα μαραγκό του πλοίου, ο οποίος κατασκεύασε ένα πιστό αντίγραφο της σχεδίας και κλείστηκε 8 ολόκληρους μήνες στο εργαστήριό του για να ολοκληρώσει τον πίνακα. Ο Ζερικώ πέθανε 5 χρόνια μετά την ολοκλήρωση του έργου και μέχρι τότε η «σχεδία της Μέδουσας» δεν είχε πουληθεί. Αργότερα τον πίνακα αγόρασε η γαλλική κυβέρνηση και έκτοτε αποτελεί ένα από τα διάσημα εκθέματα του μουσείου του Λούβρου.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου